استخراج، شناسایی و مقایسه ی ترکیب های اسانس سه گونه ی مهمّ دارویی وغذایی تیره ی نعناع: (1- مرزنگوشoriganum vulgare l. 2- آویشن کُرک آلود thymus pubescens 3- آویشن کوهیthymus kotschyanus) درجمعیت های رویشگاه طبیعی و زراعی.

گونه ی آویشن کوهی thymus kotschyanus boiss. & hohen. ، گیاهی علفی و پایا متعلق به تیره نعناع است که در بعضی از مناطق ایران از جمله ارتفاعات استان آذربایجانغربی به صورت وحشی می روید. درتحقیق اخیر، تغییرات کمّی وکیفی اسانس جمعیت های وحشی ومزروعی t. kotschyanus گزارش شده است. بخش های هوایی این گیاهان در مرحله ی اوایل گلدهی (20%گل دهی) از رویشگاه های طبیعی(t.k-w1= گردنه ی قوشچی وt.k-w2= دره ی شهدای ارومیه) و مزرعه تحقیقاتی (t.k-f)، جمع آوری گردید. استخراج بوسیله دستگاه کلونجر و به روش تقطیر با آب، صورت گرفت واسانس حاصل به وسیله دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی(gc/ms) مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفت. بازده ی اسانس برای دو رویشگاه طبیعی فوق الذکر(t.k-w1 و t.k-w2) و مزرعه تحقیقات (t.k-f)، بترتیب (91/0%، 43/1%) و 72/1% (به نسبت حجم به وزن خشک گیاه) بدست آمد.همچنین دراین تحقیق فعالیت پاد اکسایشی اسانس های t.kotschyanus، بوسیله ی آزمون به دام اندازی رادیکال(dpph) تعیین گردید. یافته های حاصل نشان دادند که گیاهان مورد مطالعه ازنظر ترکیبات متشکّله ی اسانس، سه نوع کموتیپ را تشکیل می دهند و دوترکیب تیمول وکارواکرول در هرسه نوع کموتیپ مشترک بودند و از لحاظ فعالیت پاد اکسایشی اسانس، همه ی کموتیپ ها (وحشی و زراعی)، تقریباً الگوی مشابه فعالیت پاد اکسایشی اسید-آسکوربیک را نمایان ساختند.گونه ی آویشن کُرک آلود thymus pubescens boiss. and kotschy ex celak. ، گیاهی علفی و پایا متعلق به تیره نعناع است که در بعضی از مناطق ایران از جمله ارتفاعات استان آذربایجانغربی به صورت وحشی می روید. گیاهی با بوته ی کوتاه، ساقه ها با قاعده ی چوبی، خوابیده روی زمین تا خیزان، شاخه های گل دهنده به طول2 تا 13سانتی متر می باشد. بخش های هوایی این گیاهان درمرحله ی اوایل گلدهی (20%گل دهی) ازرویشگاه های طبیعی(t.pub-w1 = ارتفاعات شاهین دژ و t.pub-w1= ارتفاعات سلماس) و مزرعه تحقیقاتی (t.pub-f)، درخرداد ماه 1388 جمع آوری گردید. استخراج بوسیله دستگاه کلونجر وبه روش تقطیرباآب، صورت گرفت واسانس حاصل به وسیله ی دستگاه کروماتوگرافی گازی-متصل به طیف سنج جرمی (gc/ms)مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. بازده ی اسانس برای رویشگاه های طبیعی و مزرعه تحقیقات بترتیب (73/0%،67/0%) و 43/0% (به نسبت حجم به وزن خشک گیاه) بدست آمد. در اسانس گیاهان رویشگاه-های طبیعی (ارتفاعات شاهین دژ و سلماس)، بترتیب 20ترکیب (78/98%) و23ترکیب (96/98%) شناسایی گردیدکه کارواکرول (49/39%) و (16/30%)، تیمول (19/14%) و (16/15%)، لینالول (76/15%) و (14/13%)، ژرانیل استات (59/9%) و(08/9%)، بترتیب عمده ترین ترکیبات اسانس گیاهانt.pub-w1 و t.pub-w2 بودند. ودراسانس آویشن کشت شده درمزرعه،24 ترکیب (35/96%) شناسایی گردید که کارواکرول (37/34%)، تیمول (48/13%)، لینالول (17/10%)، 1،3،8-پارا-منتاترین (87/8%) و پینین (48/8%)، عمده ترین ترکیبات اسانس گیاهان مذکور بودند